بیمه نامه باربری پوششی است که به موجب ان بیمه گر متعهد می شود در مقابل در یافت حق بیمه از بیمه گذار چنانچه در جریان حمل کالا و در نتیجه وقوع خطرات بیمه شده کالا تلف شده یا دچار خسارت شود و یا بیمه گذار هزینه هائی را در ارتباط با این خطرات متحمل شود زیان وارده و هزینه های انجام شده را جبران نماید.
انواع بیمه های باربری
الف- بیمه های باربری وراداتی
ب- بیمه های باربری صادراتی
ج- بیمه های باربری داخلی
الف) بيمه هاي باربری وارداتي :
كالاهايي كه توسط اشخاص حقيقي و حقوقي از كشورهاي خارجي خريداري مي گردند که به صورت خريدهاي براتي , بدون انتقال ارز و يا از طريق اعتبارات اسنادي انجام مي گيرد و با توجه به تبصره ب ماده ۷۰ قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری ابتياع اين نوع بيمه نامه براي واردكنندگان اجباري مي باشد.
ب ) بيمه هاي باربری صادراتي
كالاهايي كه از ايران به مقصد كشورهاي خارجي حمل مي گردند نياز به بيمه نامه صادراتي دارند.
ج ) بیمه های باربری داخلی
بیمه نامه باربری داخلی بابت محمولاتی صادر می شود که از یک یا چند مبداء در داخل کشور به سایر مقاصد کشور حمل گردد. بنابراین مبدا و مقصد این نوع بیمه نامه در داخل کشور قرار دارد.
انواع پوشش های بیمه باربری صادراتی و وارداتی
الف- پوشش Total Loss
ب- مجموعه شرایط C
ج-مجموعه شرایط B
د- مجموعه شرایط A
الف) پوششTotal Loss :
اين نوع بيمه نامه در قديم به عنوان بيمه نامه هاي تشريفاتي و گمركي نيز ناميده مي شد چرا كه معمولاً محمولاتي كه تا گمرك بدون بيمه نامه حمل شده است و يا از بيمه نامه اي كه توسط شرکت های بیمه خارجی صادر شده بود استفاده گردیده است ، با توجه به ماده ۷۰ قانون تاسیس بیمه و بیمه گری و لزوم داشتن بیمه نامه ایرانی برای ترخیص کالا به همین جهت معمولاً صاحبان كالا از اين نوع بيمه نامه ابتياع مي نمایند تا به دليل پائين تر بودن نرخ حق بيمه و به علت دارا بودن حداقل پوشش بيمه اي ، هزينه كمتري را متحمل شوند.
“در این حالت كالاي مورد بيمه فقط در اثر از بين رفتن كل محموله در يك مرحله و در نتيجه آتش سوزي تحت پوشش می باشد . ”
ب) مجموعه شرایط C:
خطرات تحت پوشش در مجموعه شرايط بيمه گران كالا با كلوز C عبارتست از :
- آتش سوزي یا انفجار
- به گل نشستن , زمين گيرشدن , برخورد با كف دريا , غرق شدن یا واژگون شدن كشتي يا شناور
- واژگون شدن يا از راه يا از خط خارج شدن وسيله حمل زميني
- تصادم يا برخورد كشتي , شناور يا هر وسيله حمل ديگر با هر جسم خارجي به غير از آب
- تخليه كالا در بندر اضطراري
- فدا کردن كالا در جريان زيان همگاني
- به دريا انداختن كالا براي سبك سازي
- خسارت همگانی
- مسئولیت مشترک در تصادم
علاوه بر خطرات فوق الاشاره در كلوز C , می توان با دریافت حق بیمه اضافی خطر عدم تحويل يك بسته كامل كالا طبق كلوز عدم تحویل انستیتو بيمه گران لندن را تحت پوشش قرار گيرد، اين بيمه نامه با توجه به خطرات محدود خود جزء بيمه نامه هاي ارزان قيمت محسوب مي گردد كه معمولا” فقط براي برخي كالاها كه احتمال خسارت هاي جزئي آنها كمتر است به كار مي رود .
ج) مجموعه شرایط B:
خطرات تحت پوشش در مجموعه شرايط بيمه گران كالا با كلوز B عبارتست از :
- تمامي خطرات ذكر شده در مجموعه شرايطC
- زلزله , آتشفشان يا صاعقه
- به دريا افتادن كالا از روي عرشه كشتي
- ورود آب دريا , درياچه , رودخانه به كشتي , شناور , محفظه كالا, كانتينر يا محل انبار
- تلف كلي هربسته دركشتي ياشناور وياتلف كلي هر بسته به علت افتادن در هنگام بارگيري و يا تخليه كشتي يا شناور
فرانشيز یا سهم بیمه گذار از خسارت :
در مجموعه شرايطB به علت پوشش خطرات اضافي در ايران ۳% ارزش هر بسته خسارت ديده تحت عنوان فرانشيز به عهده بيمه گذار مي باشد
د) مجموعه شرایط A:
در مجموعه شرايط بيمه گران كالا با كلوزAتمامي خطرات به جز مواردذیل (استثنا شده در مجموعه شرایط مذکور) تحت پوشش قرار ميگيرد.
- تلف شدن،آسیب دیدن یا هزینه قابل انتساب به سوء عمل ارادی بیمه گذار
- نشست و ریزش عادی،کسری عادی وزن با حجم و یا فرسودگی عادی مورد بیمه
- تلف شدن ، آسیب یا هزینه ناشی از کافی نبودن یا نامناسب بودن بسته بندی یا آماده سازی کالای مورد بیمه
- تلف شدن ، آسیب دیدن یا هزینه به علت عیب ذاتی یا ماهیت کالای مورد بیمه
- تلف شدن ، آسیب دیدن یا هزینه ای که علت آن تأخیر باشد،حتی اگر این تأخیر ناشی از خطرات بیمه شده باشد
- تلف شدن ، آسیب دیدن یا هزینه ناشی از اعسار یا ورشکستگی مالکان، مدیران، اجاره کنندگان یا گردانندگان کشتی
- تلف شدن ، آسیب دیدن یا هزینه ای ناشی از کاربرد هر نوع سلاح یا وسیله ای که با انرژی اتمی یا شکست هسته ای یا واکنش مشابه دیگر یا نیرو یا ماده رادیو اکتیو باشد
- عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا شناور یا نامناسب بودن کشتی یا شناور برای حمل ایمن کالای مورد بیمه
- جنگ ، جنگ داخلی ، انقلاب ، شورش ، قیام و یا زد و خوردهای داخلی ناشی از این امور
- توقیف ، ضبط، مصادره ، تصرف یا اثرات ناشی از این امور یا اثرات ناشی از اقدام به شروع آنها
- اعتصاب ، تعطیل محل کار ، درگیریهای کارگری ، آشوبها و یا اغتشاشات داخلی
- هرگونه عمل تروریستی
استثنائات شرایط سه گانه A, B, C:
در هر سه كلوزA, B, Cاستثنائات مندرج در بندهاي ۴, ۵, ۶ و۷ يكسان مي باشند به جز ” آسيب عمدي ياتخريب عمدي كالاي مورد بيمه ياقسمتي از آن توام با سوءنيت از طرف هر كس به غیر از بیمه گذار ” كه در شرايطA پوشش دارد.
موارد خارج از پوشش بیمه های باربری :
برخی از مواردی که از تعهد بیمه باربری خارج است:
- آسیب یا هزینه ناشی از سوء عمل ارادیبیمه گذار
- کسریوزن یا حجم و یا فرسودگی و پوسیدگی عادی مورد بیمه
- کافی نبودن بسته بندی
- هزینه های ناشی از عیب ذاتی یا ماهیت موردبیمه.
- از بین رفتن و آسیب ناشی از تاخیر
- آسیب عمدی به کالای موردبیمه توأم باسوءنیت از طرف هرکس (فقط در کلوز A تحت پوشش می باشد). آسیب مورد بیمه از طریق جنگ یا مواردی مثل رادیواکتیو و …
- استثناء مربوط به عدم قابلیت دریا نوردی و نامناسب بودن کشتی برای دریانوردی .
- عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا کرجی و نامناسب بودن آن
- استثناء خطر جنگ
- استثناء خطر اعتصابات
نکته: یکی از مواردی که در بیمه نامه های باربری باید به این نکته توجه داشته باشیم که اگر بیمه گذار بیمه نامه باربری شرکت حمل ونقل باشد، باید از بیمه مسئولیت متصدیان حمل ونقل استفاده نمایند.
- برای داشتن پوشش بیمه ای کامل برای وسیله نقلیه ای که بار را حمل می کند، باید وسیله نقلیه حتما باید بیمه ثالث داشته باشد.